مریم جلالی :: کتاب‌خوانی ادبیات کودک و نوجوان

نشست کتاب‌خوانی ادبیات کودک و نوجوان - بررسی کتاب کارتنک شارلوت

در روز یکشنبه ۲۰ آبان ماه ۱۳۹۷ جلسه کتابخوانی نقد و بررسی کتاب کارتنک شارلوت (تار عنکبوت شارلوت) برگزار شد. این جلسه سومین جلسه از سلسله نشست‌های کتابخوانی ادبیات کودک و نوجوان دانشگاه شهید بهشتی است که در دانشکده ادبیات دانشگاه بهشتی برگزار می‌شود. این نشست با حضور سرکار خانم دکتر مریم جلالی برگزار شد.

حاضرین در جلسه: دکتر مریم جلالی - رضا زارعی - عاطفه درستکار - مریم موسوی - مهدی حسینی راد - فاطمه خیرآبادی - مرجان ریحانیان - سپیده پورحاجی

کتاب کارتنک شارلوت شاهکاری ادبیات کودک نوشته الوین بروکس وایت است که به چرخه طبیعی زندگی و مرگ اشاره دارد. وایت برای نگارش این کتاب در سال ۱۹۵۳یک سال پس از انتشار کارتنک شارلوت (تار شارلوت) جایزه نیوبری را به دست می آورد.

خلاصه داستان کارتنک شارلوت

داستان کتاب کارتنک شارلوت روایت زندگی خوکی به نام ویلبر است که هنگام به دنیا آمدن کوچک و ناتوان بود و آقای ارابل تصمیم گرفته بود او را بکشد. هنگامی که فرن دختر سه ساله ارابل تبری دست پدر می بیند می پرسد تبر برای چه کاری است و او را از کشتن یک خوک کوچک که برای خانواده هزینه اضافه دارد و کوچک و ضعیف است آگاه می کنند. دختر کوچک به پدرش می گوید من هم کوچک هستم آیا من هم می کشید و بالاخره موفق می شود سرپرستی ویلبر را به عهده بگیرد. کمی بعد ویلبر بزرگ می شود و به دختر کوچولو می گویند نگهداری او هزینه زیادی برای خانواده دارد و باید او را بفروشند. ویلبر را به مزرعه یکی از آشنایان می سپارند. در آنجا او توسط حیوانات مزرعه طرد می شود و تا هنگامی که صدای شارلوت را می شنود زندگی برایش بسیار سخت است. صدای عنکبوتی به نام شارلوت باعث تغییرات زیادی در زندگی او می شود و در مسابقه پیش رو امید و زندگی را برایش به ارمغان می آورد.

تار شارلوت یکی از ۱۰۰ کتاب برتر کودکان

تار شارلوت یا کارتنک شارلوت (دنیای عنکبوت) یکی از ۱۰۰ کتاب برتر ادبیات کودک است. این کتاب در سال ۱۹۵۲ منتشر شده است و در سال ۱۹۵۳ جایزه نیوبری به آن اختصاص یافته است. تا سال ۲۰۰۰ کتاب تار شارلوت از پرفروش ترین کتاب های کودک در جهان محسوب میشد.

این کتاب که چند بار از روی آن انیمیشن ساخته شده به موضوع مرگ و زندگی پرداخته است. گروه سنی این کتاب ۹ سال تشخیص داده شده است.

تحلیل تار شارلوت در نشست کتابخوانی ادبیات کودک دانشگاه بهشتی

*کتاب کارتنک شارلوت گامی از رمانتیسم به پست‌مدرنیسم است. آیتم های پست مدرنیسم از جمله فرا داستان، مرگ اقتدار نویسنده و پایان‌بندی چندگانه در این کتاب دیده می‌شود.

*از مسائلی که در داستان کارتنک شارلوت دیده می‌شود ناپسند دانستن کشتن حیوانات است.

نگاه ماشینی و خشن به دنیای حیوانات در این کتاب محکوم می‌شود.

*در این داستان که زندگی محور است به موضوع مرگ نیز پرداخته شده است.

سه بار در داستان کارتنک شارلوت به مرگ ویلبر اشاره می‌شود:

۱- وقتی او به دنیا می‌آید و کوچک و ناتوان است.

۲- وقتی ویلبر بزرگ می‌شود، می‌خواهند او را بکشند تا از گوشتش استفاده کنند.

۳- وقتی ویلبر به مزرعه می‌شود و باز با مسئله مرگ مواجه می‌شود.

*در سراسر داستان تار شارلوت دلهره و اضطراب دیده می‌شود

یالوم معتقد است مرگ همراه با ترس و اضطراب است و مواجه شدن با این اضطراب باعث ایجاد دیوار دفاعی می‌گردد. رابطه عشق و دوستی میان عنکبوت و خوک (شارلوت و ویلبر) آموزش دیوار دفاعی است. شارلوت راهنمای زندگی است و ویلبر با کمک‌های او می‌تواند از مرگ نجات یابد. زیرا زیستن نیازمند دلیل است.

*در پایان چندگانه این داستان ۳ فرزند شارلوت باقی می‌مانند. ۳ عنکبوت ماده که نمادی از زایایی تفکر شارلوت است.

مفهوم مرگ و کودکان

در ۵ تا ۹ سالگی کودکان با بحران فقدان روبرو هستند. آن‌ها نبود نزدیکان را به معنای از دست دادن می‌پندارند و در ذهن آنها رفتن والدین با احتمال بازنگشتن همراه است. از سن ۵ سالگی است که کودکان تفاوت بین مرگ و خوابیدن طولانی را درک می‌کنند و نمی‌توان در توضیح مرگ عزیزان به آن‌ها از واژه خواب طولانی استفاده کرد زیرا بین خواب و مرگ تفاوت قائل هستند. از سن ۵ سالگی است که برخی مفاهیم انتزاعی برای کودک قابل فهم و درک می‌گردد.

کهن الگوی مرگ و شب

در بین سنین ۵ تا ۹ سالگی کودکان گمان می‌کنند که مرگ در شب رخ می‌دهد. در این سنین مرگ به وسواس تبدیل می شود.

در اساطیر نیز رب‌النوع‌های مرگ پسران شب هستند (هومر در ایلیاد از این رب‌النوع‌ها با نام پسران شب یاد می‌کند)

تاکید بر زندگی

کتاب تار شارلوت یکی از کتاب‌های ادبیات کودک است که به موضوع مرگ می‌پردازد اما موضوع کتاب زندگی است و مرگ در حاشیه مطرح می‌شود. تاکید کتاب بر روی زندگی، عشق، ارتباط انسان‌ها با یکدیگر است و نجات و زندگی را برجسته می‌کند.